#nazariyalar / #talim / #shaxsiy_rivojlanish / #tafakkur_tarzi / #fikrlash_tarzi / #fixed_mindset / #dinamik_mindset
![[Pasted image 20250413044744.png]]
> **Mindset nazariyasi** — bu insonlarning o‘z aqli, qobiliyati va yondashuvlari tug‘ma emas, balki mehnat va tajriba orqali o‘sishi mumkinligini tushuntiradi.
*Bu nazariya amerikalik psixolog **Kerol Duek** (Carol Dweck) tomonidan taqdim etilgan.*
---
Insonning fikrlash tarzi (mindset) ikki asosiy turga bo‘linadi:
### 1. Fixed Mindset — *Statik fikrlash*
Bu fikrlash tarziga ega odamlar shunday deb o‘ylaydi:
> **“Mening aqlim, iqtidori, qobiliyatlarim tug‘ma va o‘zgarmaydi.”**
> Ular muvaffaqiyatsizlikdan qo‘rqadi, tanqidni yomon ko‘radi, chunki bu ularning “qobiliyatsizligini” isbotlaydi, deb o‘ylaydi.
Statik fikrlovchilar tanqidni shaxsiy deb qabul qiladi va ==o‘zlarini doimo isbotlashga harakat qiladi.== Natijada, ular yangi sinovlardan qochib, rivojlanishdan to‘xtab qolishi mumkin.
### 2. Growth Mindset — _O‘suvchi fikrlash_
Bu fikrlash tarziga ega odamlar esa shunday deb o‘ylaydi:
> **“Qobiliyatlarim va aqlim mehnat, tajriba va o‘rganish orqali rivojlanadi.”**
> Ular qiyinchilikni imkoniyat deb ko‘radi, xatolardan saboq oladi, tanqidni esa o‘zini yaxshilash uchun qulaylik deb biladi.
Ular muvaffaqiyatsizlikni o‘sish imkoniyati sifatida ko‘radi, tanqiddan saboq oladi va qiyinchiliklarni yengishga intiladi. Bunday yondashuv ularni doimiy rivojlanishga undaydi.
---
## Jadvalda solishtirma:
| Xususiyat | Fixed Mindset (Statik) | Growth Mindset (O‘suvchi) |
| ------------------------------ | ------------------------------ | ---------------------------------- |
| Qobiliyatga qarash | Tug‘ma, o‘zgarmaydi | Mehnat orqali o‘sadi |
| Xatoga munosabat | Uyaladi, yashiradi | O‘rganish vositasi deb qaraydi |
| Tanqidga munosabat | Shaxsiy hujum deb qabul qiladi | O‘zgarishga sabab deb qabul qiladi |
| Yangi narsaga yondashuv | Qochadi | Qiziqadi |
| Muvaffaqiyatsizlikka munosabat | “Men bunga yaramayman” | “Bu orqali o‘rganaman” |
---
## 🧠 Real hayotdagi misollar:
- 🎓 **Talaba**: Imtihondan yiqilganida:
- _Fixed mindset_: “Men axmoqman, bu meni darajam emas.”
- _Growth mindset_: “Men noto‘g‘ri o‘qiganman, bu safar boshqacha tayyorlanaman.”
- ⚽ **Sportchi**: Mag‘lubiyatdan keyin:
- _Fixed_: “Bu jamoa bizdan kuchliroq.”
- _Growth_: “Biz ulardan ko‘proq shug‘ullanishimiz kerak.”
- 💼 **Ishchi xodim**: Tanqid eshitganda:
- _Fixed_: “Rahbar menga yomon ko‘z bilan qarayapti.”
- _Growth_: “Bu tanqid menga yaxshiroq bo‘lishimga yordam beradi.”
---
## Amalda qanday rivojlantiriladi?
1. **Ichki suhbatga e’tibor bering**:
O‘zingizga qanday gapiryapsiz? “Men buni eplay olmayman” o‘rniga “Hali bu narsani o‘rganmadim” deb ayting.
2. **Jarayonga e’tibor bering, natijaga emas**:
Yaxshi ishlashdan ko‘ra yaxshi o‘rganishga harakat qiling.
3. **Xatolarga ijobiy qarang**:
Har bir xato – o‘sishga olib boruvchi zinadir. Boshqa so‘z bilan aytganda, "xato — bu hayotning ustozidir."
4. **O‘zgarishga ochiq bo‘ling**:
O‘zingizni yangi holatlarga tashlang – qulay zonangizdan chiqmasangiz, o‘sish bo‘lmaydi.
---
## Xulosa:
> **Mindset nazariyasi** bizga shuni o‘rgatadiki, inson qanchalik o‘z fikrlash tarzini o‘stira olsa, u hayotning istalgan sohasida shunchalik yuksaladi. Aql — tug‘ma emas, uni tarbiyalash mumkin.
Bu nazariya ta’lim, ish faoliyati, shaxsiy hayotda va hatto ijtimoiy munosabatlarda ham chuqur ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun bu – oddiy psixologik tushuncha emas, balki ==**kelajagingni qanday qurayotganingni belgilab beruvchi asosiy tafakkur shakli**.==
>[! danger] Muhim!
>Agar siz o'z aqlingizni aqlli tarzda rivojlantirishni xohlasangiz, fixed mindset o‘rniga growth mindsetni tanlang – shunda xatolaringiz muvaffaqiyatning sirli poydevori bo‘ladi!
Kerol S. Duekning ushbu tadqiqotlari ta’lim, biznes, sport va shaxsiy rivojlanish sohasida katta ta’sir ko‘rsatdi. Uning 2006-yilda chop etilgan _"Mindset: The New Psychology of Success"_ kitobi ushbu tushunchalarni keng ommaga yetkazdi va dunyo bo‘ylab millionlab odamlarga ilhom berdi. Kitobda u o‘sish fikrlashini rivojlantirishning amaliy usullari va uning hayotdagi muvaffaqiyatga ta’siri haqida so‘z yuritadi.
---
**L I N K L A R**
- [[Tafakkur tarzi]]
- [[Fikrlash tarzi]]
- [[Fixed mindset]]
- [[Growth Mindset]]
- [[Shaxsiy rivojlanish]]
- [[Sotsiologiya]]