#adabiyot / #sheriyat / #ilm / #ilm_fan >Adabiyot — bu badiiy so'z san'ati bo'lib, insonning his-tuyg'ulari, fikrlari, tajribalari va dunyoqarashini badiiy asarlar (she'r, hikoya, roman, drama va boshqalar) orqali ifodalovchi fan va ijod sohasi. U til, madaniyat, tarix va jamiyat bilan chambarchas bog'liq. Adabiyot o'zbek tilida, masalan, [[Alisher Navoiy]], [[Abdulla Qodiriy]], [[Cho'lpon]] kabi yozuvchilarning asarlari orqali o'ziga xos rivojlangan. ## Lug‘aviy ma’nosi: - Arab tilidan (أدب — _adab_) olingan bo‘lib, aslida "[[odob]]", "[[axloq]]", "[[tarbiya]]", "yaxshi xulq-atvor" degan ma’noni anglatadi. ## Istilohiy ma’nosi: - Keng ma’noda **adabiyot** – so‘z san’atidir. U til vositasida badiiy obrazlar yaratib, insonning ichki dunyosi, jamiyat hayoti va tabiat hodisalarini aks ettiruvchi san'at turi hisoblanadi. - Torroq ma’noda esa adabiyot – badiiy asarlar (she’r, roman, hikoya, drama va boshqalar) yig‘indisi. --- ## Adabiyotning 2 turlari: |Turlari|Tavsifi va misollar| |---|---| |**Badiiy adabiyot**|She'r, hikoya, roman, qissa, drama. Asosiy maqsadi estetik zavq berish, inson qalbini tarbiyalash va unga ta’sir qilish.| |**Ilmiy adabiyot**|Ilmiy tadqiqotlar, maqolalar, monografiyalar, darsliklar va qo‘llanmalar. Asosiy maqsadi bilim berish, ta’lim-tarbiya va ilmiy axborotni yetkazish.| ## Adabiyot shakllari: |Shakli|Tavsifi|Misollar| |---|---|---| |**She’riy**|Vazn va qofiya asosida yoziladi, obrazlilik, hissiyot kuchli ifodalanadi.|G‘azal, ruboiy, sonet, poema| |**Nasriy**|Oddiy, erkin nutq shaklida yoziladi, hikoya qilinadi.|Hikoya, roman, qissa, esse, ertak| |**Dramatik**|Sahna uchun yoziladi, dialog shaklida bo‘ladi, konfliktga asoslanadi.|Drama, tragediya, komediya| ## Asosiy funksiyalari: - **Estetik** (go‘zallikni aks ettirish) - **Tarbiyaviy** (inson axloqini shakllantirish) - **Axborot** (bilim va ma’lumot yetkazish) - **Madaniy-tarixiy** (millat va davr madaniyatini saqlash) ## Adabiyotga oid ba’zi terminlar: - **Badiiyat** – badiiy asarning go‘zalligi, ta’sirchanligi. - **Obrazlilik** – badiiy obrazlar yaratish orqali tasvirlash usuli. - **Janr** – adabiyot asarlarining shakliy va mazmuniy belgilarga ko‘ra ajratilishi (masalan, roman, g‘azal, hikoya). - **Syujet** – voqealar rivoji va ularning bog‘lanishi. - **Kompozitsiya** – asar qismlarining ichki tartibi va tuzilishi. >[! note] Inglizcha muqobili: >- **Literature** ## Xulosa: **Adabiyot** – inson hayotini, his-tuyg‘ularini va jamiyatdagi voqeliklarni badiiy obrazlar orqali tasvirlab beruvchi so‘z san’ati bo‘lib, inson qalbini boyitishda, milliy ong va madaniyatni shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. --- **L I N K L A R** - [[Ilm-fan]]