O'zbekistonda StartUp xomxayolmi?

Yangi startap boshlamoqchi bo’lsangiz, iltimos, bir o’ylab ko’ring

O’zbekistonda yangi loyihalarni katta korporatsiyalar kayfiyat uchun qiladi, yoki biznesmenlar aytiga qiziqib dasturchilarni yig’ib o’rtaga pul tashlaydi, yoki oyoqqa turgan, o’z sarmoyasi bor juda mard insonlar yaratadi. Yana tanlovlarda grant yutib sarmoya oladiganlar ham bor, lekin ko’p emas.

Startap deganimda men pul keltiradigan, moliyalashtirilgan bir biznes deyapman. Bizda startap so’zi ma’nosi “o’zini eplavolgan biznes”ni anglatadi. Aslida esa startap “o’z biznes modelini qidirayotgan, talantlar tomonidan boshqaraladigan” korxonadir. Amerikada umuman pul topmaydigan startaplar yo’q deganda 1-2 mln dollar ko’taradi, bizda esa hatto pul topishning o’zi kifoya emas. Shu sabab ham kattarib ketgan startaplar deyarli bizdan chiqmaydi.

Venchur, angellar, ekspertlar o’zicha g’arb metodikasi bo’yicha pul bermoqchi bo’ladi, lekin hech kim O’zbekistonda 10,000$ MRR ga yetmagan startapga pul berasizlarmi degan savolga javob berolmaydi. Yetsangiz ham siz scalable emassiz, yoki sotishni bilmaysiz yaxshi (ha o’zidan o’zi 10K ga erishganmiz-ku), yo vision’ingiz sodda, yo yana nimadir yoqmaydi :)

Urining, izlaning, lekin bilingki, O’zbekiston siz kutayotgan startapbop muhit emas. Bu yerda angelning ham, venchurning ham oddiy bankdan farqi yo’q. Birinchidan ulardan pul olishning o’zi azob, loyihangizni baholashi undan ham qiziq — hali bunga yetib olgunimizcha biz o’zi oyiga 10,000$ topishimiz kerak. Nechta startap bor O’zbekistonda noldan 10,000$ gacha oylik tushumga erishgan? Hatto shunda ham sizning reja/vision’ingizga skeptisizm, ishonchsizlik bildirishadi, aslida esa O’zbekistonda 10,000$ oyiga bitta dastur bilan topish Amerikada 50,000$ topish bilan ekvivalentdir.

O’zim hozir shunday vaziyatdaman. Men startap cookbook’da berilgan barcha amallarni bajardim, lekin O’zbekistonda hammasi boshqacha ishlarkan. Qozog’istonda ham. Umuman mahalliy regionda men o’zimni kichkina bir qumloqda o’tirgandek his qilyapman. Gar bilakda shuncha kuch bor ekan, ne qilaman bu yerda yurib deganday, hozir loyihada pivot emas, hayotimda pivot qilmoqchiman. Bilmadim qanaqa, lekin menga bu o’yinlar yoqmayapti. Qoidalarni bilmayman, hakamlarni bilmayapman, gohida o’yin borligidan ham bexabar qolyapman. Agar Amerikada ham shuncha stress bo’lsa, Amerikada buni boshdan kechirish yaxshiroqmikan…

Muallif:
Muhammadsaid - Blog