Samaradorlik bilan Natijadorlik farqi
Samaradorlik (efficiency) va natijadorlik (effectiveness) biznes, boshqaruv va kundalik faoliyatda tez-tez ishlatiladigan, lekin bir-biridan farq qiluvchi tushunchalardir. Quyida ularning asosiy farqlari va o‘ziga xos jihatlari bayon etiladi:
1. Samaradorlik (Efficiency)
- Ta'rifi: Resurslardan eng optimal va tejamkor tarzda foydalanish.
- Maqsad: Ishni tezroq va kamroq xarajat bilan bajarish.
- E'tibor qaratadi: Jarayonlar va resurslarni boshqarishga.
- Asosiy savol: Ishni qanday qilib tejamli va samarali qilish mumkin?
Misol:
Agar ishlab chiqarish korxonasi 1 tonna mahsulot ishlab chiqarish uchun elektr energiya va xomashyodan avvalgiga nisbatan 20% kamroq foydalanayotgan bo‘lsa, bu samaradorlikni oshirishdir.
2. Natijadorlik (Effectiveness)
- Ta'rifi: Belgilangan maqsadga erishish darajasi.
- Maqsad: O‘zi kutilgan yoki kerakli natijaga erishish.
- E'tibor qaratadi: Natijalarga va maqsadga.
- Asosiy savol: Ishni qanday qilib to‘g‘ri va kerakli maqsadga muvofiq qilish mumkin?
Misol:
Marketing kampaniyasi orqali kompaniya yangi mijozlarni jalb qilishni rejalashtirgan va bu orqali mijozlar soni 50% oshgan bo‘lsa, bu natijadorlik hisoblanadi.
Farqni oson tushunish uchun taqqoslash:
| Xususiyat | Samaradorlik | Natijadorlik |
|---|---|---|
| Asosiy maqsad | Resurslarni tejash va jarayonni optimallashtirish. | Kerakli natijaga erishish yoki maqsadga yetish. |
| E'tibor qaratilgan soha | Jarayonlar, vaqt, xarajat va texnologiyalar. | Strategiya, maqsad va kutilgan natija. |
| Savol | Ishni qanday qilib yaxshiroq bajarish mumkin? | Ishni to‘g‘ri bajarayapmizmi? |
| O‘lchov | Ishni bajarish tezligi yoki tejamkorligi. | Natija yoki maqsadga muvofiqligi. |
Real hayotdan misollar:
- Samaradorlik misoli:
Bir kompaniya avtomatlashtirish orqali mahsulotni ishlab chiqarish vaqtini qisqartirdi va xarajatlarni kamaytirdi. Bu samaradorlikni oshiradi. - Natijadorlik misoli:
Komaniya o‘z mahsulotlarini reklama qilish orqali bozorga yangi mijozlarni jalb qilib, sotuvni ko‘paytirgan bo‘lsa, bu natijadorlikdir. - Ikki tushuncha o‘rtasidagi qarama-qarshilik:
Bir ishni samarali bajarsangiz ham, agar bu ish noto‘g‘ri yoki kerakli natijani bermasa, u natijador bo‘lmasligi mumkin. Masalan, siz tejamkorlik bilan noto‘g‘ri mahsulot ishlab chiqargan bo‘lsangiz, bu natijadorlik emas.
Xulosa:
- Samaradorlik — ishni to‘g‘ri bajarish.
- Natijadorlik — to‘g‘ri ishni bajarish.
Agar muvaffaqiyatga erishmoqchi bo‘lsangiz, ikkisini birga qo‘llash lozim
"Tejamkorlik bilan to‘g‘ri maqsadga yo‘naltirilgan ish qilish."
Comments ()